Vakantie / Férias

Als expat besteed ik veel van mijn vakantiedagen aan reizen naar Nederland. Het is een wonderlijk soort vakantie, want je gaat op reis naar de plek die je het best kent van de hele wereld. Het schema is ondertussen een routine: na een transatlantische marathon filmkijken onder het genot van wijn, volgt een verblijf in logeerkamertjes verspreid door Nederland.

Deze oktober was ik in Nederland voor het huwelijk van mijn broer, en hij had geluk met het weer: als de Nederlandse herfst in vol ornaat is, dan verkleuren de boombladeren geel, rood en bruin, terwijl de laagstaande zon het tafereel overgiet met een warm botergeel licht. Op minder gelukkige momenten laat het wolkendek slechts een flets daglicht door, en dan is de herfst de voorbode van de winter, het seizoen van korte en donkere dagen.

Hier in Brazilië is december ook grijs, maar vooral vanwege de tropische regens die volgen op een plakkerig warme dag. Ondanks de potsierlijke Kerst-decoraties -sneeuwpoppen (plastic), kerstkransen (nep) en sneeuw (watten)- mis ik de winter niet.

Ik ben niet goed in winters. Ik had knallende ruzie met mijn promotor in november '98, en wisselde van onderwerp en professor. Oncontroleerbare huilbuien op wintersport in december 1999. Ik verliet in stilte huilend een feestje van mijn orkest, in december 2001. Ik besloot te stoppen met mijn baan in januari 2005. Ik maakte het uit met mijn vriendinnetje in januari 2007. Het patroon was ondertussen wel duidelijk.

Het was een van de overtuigendste argumenten om naar een land dichter bij de evenaar te verhuizen.

Andere argumenten worden achteraf pas duidelijk. Met zo'n 30 jaren ben je bijna op de helft van je leven, en dan slaat de twijfel toe. Wat heb ik bereikt, en waar gaat het naar toe? Om je heen zie je vrienden die wel levenspartners, banen, auto's, huizen, baby's, verre reizen en carrières hebben. De hazensprong naar een ander land is een ontsnappingsroute, weg van vergelijkingsmateriaal, en vol met prangendere kwesties omtrent inburgering. Het houdt je zogezegd een paar jaar bezig.

Behalve mijn broer in Nederland, heb ik in oktober ook oude monumenten in Syrië bezocht. Het was een vakantie in mijn eentje in een land met weinig aanspraak, en dus met veel tijd om stil te staan bij de afgelopen jaren. Ik spreek Portugees, ik heb een goede baan bij een multinational, een huis (nouja, een gehuurd appartement), een carrière, en maak verre reizen, hoofdzakelijk naar Nederland, maar nu het nieuwe leven ingedaald is blijft de vraag waar het in godsnaam naar toe gaat. Als je je verloren voelt is emigreren geen oplossing maar uitstel.

In Brazilië is psychotherapie een mode voor de midden- en hogere sociaal-economische klasse; nooit eerder heb ik zoveel mensen (vooral vrouwen) gekend die therapeuten frequenteren. Voor enkele daglonen van een schoonmaakster luistert een meneer of mevrouw een uurtje naar je beslommeringen, deconstrueert ze, en geeft commentaar, hopelijk onafhankelijk. Bedrijfshalve ontkom ik ook niet aan iets dergelijks: behalve gratis lunch en bedrijfs-tshirts, biedt Google ook eens per jaar een evaluatieproces aan, waar je collega's hun loftrompet mogen steken of hun gal kunnen spuwen. Een soort therapie, maar verplicht en eerlijker, want ik betaal niet, en mijn mede-werkers kennen me buiten mijn eigen verhalen om.

Dit jaar kreeg ik het commentaar van een bevriende collega dat ik dingen wel erg serieus nam; dat ik zoveel moest van mezelf; dat mensen om me heen daar zenuwachtig van worden; dat ik, misschien, dat in mijn persoonlijke leven ook deed.

Tja.

Daar sloeg hij de spijker op zijn kop. Jammer dat de feedback net kwam de dag nadat ik een nogal serieus ingesteld epistel de oceaan had overgestraald naar een stukje van mijn persoonlijke leven. Niettemin, een man met een missie mag zo'n misser niet te serieus nemen. Ik ben namelijk op een missie, een nieuwe, op leven-en-dood: Dingen Niet Meer Serieus Nemen. Ik ben op vakantie, maar niet van mijn werk. Vanaf vandaag ben ik op vakantie van mezelf.

Férias

Eu, como expat gasto a maior parte das minhas férias viajando para minha pátria. São viagens estranhas, porque são para o lugar que mais conheço do mundo inteiro. O esquema já virou rotina: depois de uma maratona transatlântica de assistir filmes enquanto saboreio um vinhozinho, segue uma estadia em quartinhos de hospedes espalhados pela Holanda inteira.

O outobro passado, eu fui para o casamento do meu irmão. Ele teve sorte com o tempo. Quando o outono está em pleno vigor, as folhas das arvores se descolorem em amarelo, vermelho e marrom, enquanto o sol baixo molha a cena com uma luz morna cor de manteiga. Em momentos de menos sorte, só uma luz pálida consegue passar o cobertor de nuvens, e assim o outono é o prenúncio do inverno, a estação de dias curtos e escuros.

Aqui no Brasil, o mês de dezembro também é cinza, mas sobretudo por causa das chuvas tropicais que seguem os dias de calor melado. Apesar das decorações de natal risíveis -bonecas de neve (plástico), guirlandas de Natal (falsas) e neve (algodão)- não sinto falta do inverno holandês.

Não me dou bem com invernos. Eu briguei feio com meu orientador do doutorado depois trocando de assunto e orientador em novembro 1998. Chorava sem parar, nas férias de esqui em dezembro 1999. Eu sai chorando em silêncio de uma festinha da orquestra em dezembro 2001. Decidi pedir demissão em janeiro 2005.Terminei com a minha namorada em janeiro 2007. O padrão ficou óbvio.

Era um dos argumentos mais convincentes para me mudar a um país mais próximo do equador.

Outros argumentos só ficam claros depois. Com uns 30 anos de idade, a metade da vida está chegando, e aí a duvida bate. O que eu consegui e aonde eu vou? Em volta vê-se amigos que têm sim parceiras, carros, casas, nenés, viagens distantes e empregos e carreiras para pagar todo isto. O pulo no abismo para um outro país é uma saída de emergência, longe desse material de comparação e cheio de questões mais urgentes sobre se acostumar com a vida nova. Emigrar te deixa ocupado por um tempinho.

Fora visitar meu irmão, eu fui visitar monumentos antigos na Síria. Era um passeio sozinho em um país com poucos interlocutores, então tinha muito tempo para refletir sobre os anos passados. Eu falo português, tenho um emprego ótimo numa empresa legal, uma casa (bom, um apartamento e é alugado), uma carreira e faço viagens distantes (principalmente para a Holanda). Agora que eu cai na minha vida nova, a duvida fica onde, pelo amor de deus, eu estou indo. Para quem se sente perdido, emigrar não é uma soluçao, mas é adiamento.

No brasil, psicoterapia está na moda na classe média e alta. Nunca eu conheci tanta gente (principalmente mulheres) que frequentam terapeutas. Por dois ou três diários de faxineira, um senhor ou senhora ouve as suas preocupações por uma hora, as desconstrui e dá um conselho esperançosamente independente. Em função do meu emprego, eu ganho algo parecido também: fora o almoço diário e as camisetas de graça, a Google oferece um processo de avaliação uma vez por ano, no qual seus colegas te colocam num pedestal ou te derrubam de lá. Uma forma de terapia, mas obrigatória e mais honesta, pois eu não pago, e meus colegas me conhecem além do que eu conto. Esse ano, recebi o feedback de um colega que é amigo também, que eu levava as coisas muito a sério; que me exigia tanto dos meus projetos e de mim mesmo; que isso deixava as pessoas em volta de mim nervosas; que, talvez, eu fizesse isso na vida pessoal também.

Hum.

Ele acertou em cheio. Uma pena que o feedback veio um dia depois que eu transmiti uma missiva bastante sério através do mar para uma parte da minha vida pessoal. Entretanto um homem numa missão não pode levar um equívoco desse a sério demais. Pois estou numa nova missão na vida, uma missão de vida-ou-morte: Não Levar As Coisas A Sério Mais. Estou de férias, mas não do trabalho. Desde agora, eu estou de férias de mim.

(obrigado à Juliana por ser editora)